با ننوشتن بهتر و سریعتر بنویسید!

ابتدا قصد داشتم عنوان این مطلب را ” استراتژی رهایی از خشکیدگی قلم” بگذارم اما پس از اتمام نگارش دریافتم میتواند برای تمام افرادی که به نویسندگی علاقه مند هستند مفید باشد به همین جهت عنوان را به “با ننوشتن بهتر و سریعتر بنویسید!” تغییر دادم. امیدوارم مطالب و راه کار ارائه شده در این مطلب برای اهالی قلم مفید باشد.

تمام کسانی که دستی بر قلم دارند میدانند نوشتن سخت است و ننوشتن آسان است. اما اگر یک استراتژی وجود داشته باشد که به وسیله ی ننوشتن بتوانید فرایند نوشتن را بهتر و یکپارچه تر کنید و به نتیجه ی بهتری برسید و سریعتر کار کنید چه ؟

نام این استراتژی و فرایند را ” انکوباسیون” میگذاریم. هیچ واژه ی قابل فهم تری نتوانستم برای آن پیدا کنم. در فرهنگ های لغت معنی انکوباسیون چنین آمده است:
بر تخم نشستن، جوجه کشی،  دوره نهفتگى یا کمون و … . که گویا کاملا برای ما قابل فهم و استفاده است.

نکته: انکوباسیون به معنای به تعویق انداختن نیست.

هرچند ممکن است فعالیت های انکوباسیون و به تعویق انداختن شبیه باشند اما تفاوت های بزرگی بین آنها وجود دارد.
این فعالیت ها میتواند شامل: مدیتیشن، دوش گرفتن، پیاده روی، آشپزی، تماشای فیلم و تلویزیون ، تمیز کردن خانه و محل کار ، ورزش و … باشد.

تفاوت بین تعویق و انکوباسیون را میتوانم اینطور بنویسم :

تعویق زمانی اتفاق می افتد که شما تمام فعالیت های فوق و فعالیت های دیگر روزمره ی خود را انجام می دهید اما هنوز در باره ی پروژه فکر میکنید. ( به عنوان مثال : تفکر در این باره که چرا نمیتوانید بر روی پروژه بیشتر کار کنید و گره های آن را باز کنید) . تعویق دقیقا همین تفکرات در مورد زوایای مختلف پروژه است و تمام تفکرات مثبت و منفی که در مورد آن به ذهن شما در هر زمان و مکانی خطور میکند. این روش هیچ کمکی به موفقیت شما نمیکند و به اتمام رساندن پروژه را به تعویق می اندازد.

انکوباسیون زمانی اتفاق میافتد که شما به طور کامل دست از کار میکشید و به سایر فعالیت ها می پردازید و هیچ فکری در مورد پروژه نمی کنید و از این استراتژی استفاده میکنید تا در ذهن ناخوداگاه خود پروژه را به اصطلاح ” بپزید” و این در حالی است که در حال انجام کار دیگری هستید!

من به خوبی میدانم که تغییر توجه و تمرکز کار ساده ای نیست خصوصا زمانی که شما مهلت مشخصی برای انجام یک پروژه دارید. اما اولین اصل این استراتژی این است که در یک بازه ی زمانی، به کلی تمرکز خود را از پروژه ی اصلی منحرف کنید. مطمئن باشید زمانی که سرحال و با ذهن باز به پروژه برگردید میتوانید بهتر و با سرعت بیشتری کارهای مفیدی انجام دهید.

یک اصل مهم : قبل از اینکه در تله های نوشتن گیر بیوفتید شروع به استفاده از استراتژی انکوباسیون کنید. انکوباسیون یک راه عالی برای از بین بردن خشکی قلم است، اما این را در نظر بگیرید که یک راه بسیار عالی تر برای حفظ روند نوشتن است.
همیشه قبل از اینکه در یک پروژه گیر بیوفتید آن هم هنگاهی که هنوز در حال نوشتن هستید از این استراتژی استفاده کنید.  زمانی که به پروژه بر می گردید میتوانید انتخاب های بهتری داشته باشید و با هیجان بیشتری پروژه را پیش ببرید.

اما معیار شما برای استفاده از استراتژی انکوباسیون چیست؟ خُب بعضی از نویسندگان زمانی روند نوشتن را متوقف میکنند که به تعداد صفحات یا کلمات مورد نظرشان در هر روز برسند. برخی دیگر زمانی که احساس میکنند دیگر هیچ کلمه ای نمیتوانند بنویسند یا به بن بست میرسند و خلاقیتشان را از دست میدهند نوشتن را کنار میگذارند.

نکته ی مهم این است که شما روش مخصوص خود را داشته باشید. استراتژی انکوباسیون به خوبی کار میکند. آن هم زمانی که خسته شده اید، تردید دارید یا سردرگم هستید یا خلاقیتتان را از دست داده اید.
پس کار کردن را متوقف کنید و بر اساس این استراتژی کار بر روی پروژه را ادامه دهید.

یک اصل مهم : استراتژی انکوباسیون دارای چند مرحله است. میتوان به طور کلی این مراحل را  به “چپ مغزی” و “راست مغزی” تقسیم کرد که به شکل زیر میتوان آنها را دسته بندی کرد:

–راست مغزی: طوفان ذهنی، تهیه پیشنویس یا طراحی نمای کلی (outlining)
–چپ مغزی: تست ، ویرایش، پرداخت  و صیقل دادن.

تمام فعالیت های خلاقانه و هنری از دو بخش چپ مغز و راست مغز به یک اندازه استفاده میکنند. چه بخواهید یک فیلم بنویسید (یا بسازید)، رمان بنویسید، سریال بنویسید (یا بسازید) یا موسیقی بسازید و بنوازید و … تمام این فعالیت ها در هر مرحله یا بر اساس قسمت چپ مغز کار میکنند یا قسمت راست مغز.

احتمالا میدانید قسمت راست مغز بیشتر فعالیت های خلاقانه و تفکرات رویا گونه و الهامات را بر عهده دارد و قسمت چپ مغز منطقی تر است و محاسباتی عمل میکند. پس باید از هر دو قسمت به خوبی استفاده کرد تا یک اثر قابل تحسین خلق کرد. (  اطلاعات بیشتر در مورد وظایف قسمت های مختلف مغز)
اما مراحل انکوباسیونی که من طراحی کرده ام به شکل زیر است و شما میتوانید بر اساس آن مراحل منحصر به فرد خودتان را طراحی کنید.
نکته بسیار مهم آن است که پس از انجام هر مرحله به کلی از محیط پروژه دور شوید و همانطور که پیشتر گفتم به هیچ وجه به پروژه فکر نکنید و به فعالیت های دیگر بپردازید. مطمئن باشید در ذهن ناخوداگاه پروژه در حال پختن و جا افتادن است!

مراحل با استفاده از استراتژی انکوباسیون و در نظر گرفتن تقسیم بندی قسمت های چپ و راست مغز:

1- ایده ای بیابید و بر روی آن کار کنید
2- ایده های مرتبط با آن ایده را بیابید و ایده را تکمیل کنید
3- پیشنویس کوتاهی بر اساس ایده بنویسید
4- پیشنویس خود را تست کنید، اگر میتوانید از یک گروه از دوستان یا مشاورین برای تست آن بهره بگیرید.
5-پیشنویس اولیه را اصلاح و بازنویسی کنید.
6- دوباره پیشنویس خود را تست کنید، اگر میتوانید از یک گروه دیگر از دوستان یا مشاورین برای تست آن بهره بگیرید.
7- یک نمای کلی (Outline) برای پروژه خود ترسیم کنید
8- نمای کلی (Outline) را ویرایش کنید.
9- طرح و نمای کلی پروژه را به صورت پیشنویس بنویسید.
10- پیشنویس طرح و نمای کلی را ویرایش و بازنویسی کنید
11- چکیده ای از پروژه را در سه صفحه  به صورت پیشنویس یادداشت کنید. (یکی از مراحل روش دانه برفی است)
12- چکیده ی سه صفحه ای را که نوشته اید تست کنید، اگر میتوانید از یک گروه جدید از دوستان یا مشاورین برای تست آن بهره بگیرید.
13- یک طرح پیشنهادی بر اساس کل نتایج حاصل شده تا این مرحله برای خودتان بنویسید
14- طرح پیشنهادی را ویرایش و بازنویسی کنید.
15- نسخه ی اولیه ی پروژه را بنویسید
16- نسخه ی اولیه را ویرایش و بازنویسی کنید
17- نسخه ی بازنویسی شده را تست کنید و از گروهی از دوستان یا مشاورین برای تست کمک بخواهید
18- پروژه را صیقل دهید و مشکلات نهفته در آن را شناسایی کنید و بازنویسی کنید.
19- برای تست کردن  و  اطلاع از بازخورد های تخصصی پروژه ی بازنویسی شده را برای  یک مشاور یا ویراستار ارسال کنید.
20- تا زمان رسیدن به نتیجه ی مطلوب پروژه را بازنویسی و تست کنید.

مشارکت همزمان بین سمت راست و چپ مغز کاری بیش از حد سخت و در اکثر مواقع نشدنی است. در یک لحظه بسیار سخت است که هم خلاق باشید و هم محاسبه گر و منطقی.

اگر به یک ورزشکاران حرفه ای نگاه کنیم خواهیم دید، هیچ کدام از آنها بیش از حد تمرین نمی کنند زیرا نه تنها باعث پیشرفتشان نمیشود بلکه ممکن است با گرفتگی و از کار افتادن عضلات و مصدومیت مواجه شوند. به همین دلیل بسیار دقیق، با برنامه  و به اندازه تمرین میکنند و واقعیت این است که بیشتر زمان خود را به استراحت و فعالیت های دیگر می پردازند.
کارخلاقانه نیز از این جهت بسیار به ورزش شبیه است.
فعالیت بیش از حد خلاقانه خشکلی قلم و بن بست به همراه می آورد و تا زمانی که به طور کلی دست از کار نکشید و استراحتی کامل به ذهن خود ندهید نمیتوانید این بن بست را از بین ببرید.

احتمالا اکنون متوجه شده اید که چرا نام این روش را “انکوباسیون” گذاشته ام. زیرا بسیار شبیه نشستن بر روی تخم یک پرنده و جوجه کشی است. ایده ی ما همان تخم پرنده است که ما بر روی آن مینشینیم و کاری میکنیم به مرور پخته شود و در نهایت یک جوجه  از آن متولد شود که همان اثر نهایی است.
روش انکوباسیون اگر به درستی درک شود و به آن عمل شود میتواند بسیار عالی کار کند. اگر سابق بر این هفته ای یک متن مینوشتید با استفاده ی درست از روش انکوباسیون میتوان هفته ای دو متن نوشت.

اگر سوالی در مورد این روش داشتید خوشحال میشوم مطرح کنید.